‘Digitaal Darwinisme, verander of verdwijn’. Hiermee klinkt Sander Duivestein onheilspellend. De mate en het tempo waarin organisaties inspelen op technologische ontwikkelingen zijn meer dan ooit bepalend voor succes.
“Het is niet de sterkste van een soort die overleeft, ook niet de intelligentste. Wel degene die zich het beste aan veranderingen kan aanpassen.” Dat stelde bioloog, geoloog en historicus Charles Darwin aan het begin van de 19e eeuw. Anno 2016 zegt trendwatcher, senior analist, auteur en columnist Sander Duivestein hetzelfde over organisaties in relatie tot technologie internet en data. Wie niet verandert, verdwijnt. Een harde boodschap die Duivestein betekenis geeft aan de hand van meer dan 100 voorbeelden.
Niets nieuws onder de zon?
Natuurlijk zijn technologie, digitalisering en het benutten van data niets nieuws onder de zon. Bedrijven hebben er dagelijks mee te maken. Alleen, overzien zijn het speelveld? Snappen zij het (toenemende) tempo waarin veranderingen plaatsvinden? Dit valt te betwijfelen. Allereerst is er de trend dat alles dat ‘nieuw’ of ‘interessant’ wordt gevonden zich massaal kan verspreiden. Er is meteen een groot publiek voor elke relevante boodschap. Zo mochten 5 broertjes en zusjes een puppy van hun vader als ze een miljoen likes zouden krijgen op een facebookbericht. Dat is gelukt. Ironisch daarbij is dat de vader zelf hoogleraar internet is.
Sensoren op kakkerlakken
Tegenover dit sociale gedrag staat een opkomend ‘zelf-exhibitionisme’. De ongekende toename van selfies laat dit zien. Mensen posten foto’s van zichzelf in onder alle omstandigheden – zelfs in de meest gênante situaties – en lijken daar geen enkele moeite mee te hebben. Op verschillende plekken leidt dit al tot ‘selfieverboden’. Een andere technologische dimensie is de kracht en het compacte formaat van computerchips. Zo installeert men sensoren op kakkerlakken om na een ramp slachtoffers onder het puin te lokaliseren. Sensoren zijn overal in te bouwen en ontsluiten informatie eenvoudig via internet binnen systemen en processen. Dit maakt afstemming en informatie-uitwisseling hyperefficiënt en goedkoop.
Communicatie wordt decentraal
Als je kijkt naar de toekomst dan is dat het tegenovergestelde van de afgelopen 250 jaar. We vertrouwen niet meer op grote instituten, maar op elkaar. Overal is informatie en informatie is overal. En ons arsenaal aan tools groeit om die informatie op elke gewenste manier te ontsluiten, op elk gewenst moment. De smartphone hebben we al omarmd, de digitale bril en het horloge bijna. Straks draag je wellicht een Google-broche als een soort personal assistant, om op elk moment antwoord te krijgen op elke willekeurige vraag. Ook persoonlijke vragen. Communicatie wordt volledig decentraal, die trend is al ingezet. De macht gaat terug van machine naar de persoon. Dit staat haaks op het gedrag van organisaties die graag de problematieken in stand willen houden waarvoor zij oplossingen bieden. Kodak vond de digitale fotografie uit, maar wilde niet veranderen en het fotorolletje opgeven. Zij zijn dus verdwenen.
Van lineair naar exponentieel
Technologie versnelt onze tijd, alles gaat sneller dan verwacht, de groei gaat van lineair naar exponentieel. Wat over 10 jaar werd verwacht, gebeurt zomaar nu, zoals dat de wereldkampioen in het strategische bordspel Go onlangs geheel onverwacht werd verslagen door een computer. Robotica rukt op. Betrouwbare, zelfdenkende krachten die nooit chagrijnig of ziek zijn – en altijd hun werk doen. Het distributiecentrum van Amazon heeft daarom maar 3 medewerkers. De nieuwe generatie, ‘born for the internet’, is er al aan gewend. Zij zijn verbaasd als blijkt dat je een liedje op de autoradio niet kan herhalen. Want Spotify en Netflix zijn hun norm. Ze leven in virtuele werelden, waarin merken zich profileren als personen om mee te communiceren. Striphelden en M&M-figuren staan gewoon in je whatsapp-lijst.
Taxibedrijf zonder taxi’s?
Het grootste taxibedrijf ter wereld (Uber) heeft geen taxi’s. Het grootste mediabedrijf (Facebook) produceert geen content. De grootste retailer (Alibaba) heeft zelf geen producten op voorraad. De grootste accommodatieaanbieder (Airbnb) bezit geen vastgoed. En de superauto aller tijden lijkt totaal niet op hoe we ‘m onszelf in de jaren 80 voorstelden, als KITT van Knight Rider. Het is de Google Car, zonder stuur en handrem. En daardoor geen auto volgens de wet. Ook Uber mag niet van de gevestigde orde. Hoe lang is dit houdbaar? Wie verandert, wat verdwijnt? En zelfs een eeuwig leven is denkbaar, want een bedrijf als Eter9 maakt op basis van je persoonlijke digitale informatie een gelijkende avatar die voortleeft als jij er niet meer bent.
Digitale revolutie als ‘Big Bang’
Zoals elke grote verandering – zoals de stoommachine die de industriële revolutie inluidde – kwam ook de digitale revolutie als een ‘Big Bang’. De clash die daarop volgde, luidde een kantelperiode in, waarop nu een institutionele herschikking plaatsvindt. We zitten middenin de uitrol hiervan. Organisaties hebben nog meer veranderkracht en adaptief vermogen nodig om deze herschikking te doorstaan. Zeker nu de gemiddelde levensverwachting van ondernemingen drastisch daalt. Een regelrechte bedreiging daarvan is wellicht een seniore bestuurskamer met verouderde opvattingen of te weinig notie van de vele en snelle (digitale) veranderingen. Hoe zit dat in uw organisatie?
Dit artikel verscheen eerder op de website Werktrends.nl
